Afgelopen donderdag, 24 april 2025, reed ik in de ochtend met een goede vriendin naar het Kröller Müller Museum. Zij werkt daar. Voor haar was het een reguliere werkdag. Voor mij was het werkgerelateerd een dagje in het veld. Het is ietwat confronterend om in gedachten terug te gaan naar het laatste moment dat ik het Kröller Müller Museum heb bezocht. Dat is echt al meer dan 15 jaar geleden. Tussentijds heb ik het mooie Veluwepark nog weleens aangedaan. Dat alleen al is een beleving. Van het laatste bezoek aan het museum herinner ik me niet veel meer dan de Van Gogh schilderijen die ik toen heb gezien. Niet vreemd, want dit museum heeft de op één na grootste Van Goghcollectie. De goede vriendin vertelde me al meermaals over tentoonstellingen die er zijn. Telkens wekten deze toch ook mijn interesse weer. Hoog tijd om eens mee te gaan en het opnieuw te bezoeken dus.
De tentoonstelling die ik bezocht heet ‘Zoeken naar zingeving’. Deze is te zien tot en met 11 mei 2025. Het toeval is dat het ook één van de onderwerpen is waar ik op dit moment veel onderzoek naar doe in het kader van een ander project. Het was niet de hoofdreden om deze expositie te bezoeken. Wel een mooie bijkomstigheid.
Het museum opent zijn deuren om 10:00. Na binnenkomst kon ik vrij makkelijk door de entree. Er was al gelijk een goede aanloop met mensen. Geen enkel moment leidde dat tot een te drukke ervaring. Na het inchecken en het ophangen van mijn jas ben ik rechtstreeks naar genoemde hoofdtentoonstelling gelopen om die als eerste te bekijken.
Al vrij snel in de tentoonstelling merkte ik dat ik me verrast voelde. Ondanks mijn voorkennis van de geschiedenis van het museum, waarop deze tentoonstelling berust, werd ik al snel geconfronteerd met kwesties die ik nog niet kende. De tentoonstelling nam me werkelijk mee in een verhaal van het soort waarbij je na afloop denkt ‘wow, dit was interessant’.
Aan de hand van schilderijen van onder anderen Vincent van Gogh, Johan Thorn Prikker, Jan Toorop, William Degouve de Nuncques, Odilon Redon, Pierre Puvis de Chavannes, Jan Sluyters, Charley Toorop en Piet Mondriaan, en beeldhouwwerken van onder anderen John Rädecker en Johan Coenraad Altorf wordt een verhaal verteld over de ontstaansgeschiedenis van het museum.
Helene Kröller-Müller, de oprichtster van het museum, is de hoofdpersoon in de tentoonstelling. In haar jeugd las ze veel verlichte schrijvers en filosofen als Lessing, Goethe, Schiller en vooral Spinoza. Daaruit is haar levensmotto ‘Spiritus et Materia Unum’, ofwel ‘geest en materie zijn één’ ontstaan. Pas in haar latere leven komt ze in aanraking met kunst. De bezoeker wordt meegenomen in de zoektocht langs kunstenaars en stromingen van filosofie en spiritualiteit die zij doormaakt, waaruit de uiteindelijke collectie van het Kröller Müller Museum is ontstaan. Ook wordt getoond hoe zij een bestemming voor deze collectie voor ogen had: een centrum voor geestelijk leven, geplaatst in de rust van de natuur. Dat wat nu dus het museum is.
Na het bezoek aan deze hoofdtentoonstelling ben ik naar de doorlopende Vincent van Goghtentoonstelling gegaan. Kunst is natuurlijk vrij persoonlijk. Voor mij is Vincent van Gogh een kunstenaar die me al op zeer jonge leeftijd in mijn jeugd intrigeerde. Dat zal ergens rond mijn achtste jaar geweest zijn. Mijn eerste schilder-probeersels gaan terug naar schilderen op nummer. De schilderijen die ik op die manier schilderde, waren van zijn werk. Sinds die tijd heb ik veel over Vincent van Gogh gelezen en tentoonstellingen bezocht waar zijn werk hing. Telkens weer, dus zo nu ook, raakt deze schilder me met zijn kleur en penseelgebruik. Daarnaast is zijn verhaal, hoewel tragisch, zeker niet oninteressant. Het tragische hoeft écht niet nodig te zijn om goede kunst te maken. Dat wordt helaas weleens verondersteld. Desondanks gaat een ingewikkelde mentale gesteldheid wel vaker hand in hand met zeer intellectuele of artistieke personen. De schilderijen van Vincent zijn naast indrukwekkend, ook een luik naar de diepe en rijke geest erachter.
In andere tentoonstellingsruimtes bezocht ik werken van Fleur van Dodewaard, Joseph Beuys, Charly Toorop, Antony Caro, Richard Deacon en William Tucker. Al deze werken waren stuk voor stuk de moeite waard om te bekijken en verdienen nog een terugkomst. Op dit moment kon ik niet de verdieping in gaan bij deze werken.
Na een aangename lunch samen met de goede vriendin in de beeldentuin van het museum ben ik nogmaals bij de tentoonstelling ‘Zoeken naar zingeving’ naar binnengegaan. Nu onder begeleiding van een spreker die bij diverse werken nog meer achtergrondinformatie gaf. Dit was zeer verrijkend bovenop de toch al enorm interessante tentoonstelling. Het was ook mogelijk om vragen te stellen en zo gezamenlijk tot nog meer verdieping te komen.
Uiteindelijk heb ik een heerlijke wandeling door de beeldentuin kunnen maken en de werken van onder andere Aristide Maillol, Jean Dubuffet, Marta Pan, Pierre Huyghe en het Gerrit Rietveld paviljoen kunnen bekijken.
De dag bleek net lang genoeg te zijn om alles te kunnen zien. Dit bezoek heeft me doen beseffen dat het veel te lang geleden was dat ik het Kröller Müller Museum heb bezocht. Ten zeerste kan ik een bezoek aan de lopende of komende tentoonstellingen dan ook aanraden. Zelf heb ik nu ook voorgenomen om er weer vaker naartoe te gaan.